CHAN 2025: Mgogoro, Ukosoaji, na Mustakabali wa Tukio

Historia ya Mashindano ya Mataifa ya Afrika kwa Wachezaji wa Ndani (CHAN 2025) tayari ina sura mojawapo yenye changamoto kubwa. Awali yalipangwa kufanyika mwaka 2024, lakini yakasogezwa hadi 2025 kwa matumaini ya maandalizi bora – jambo ambalo lilionekana kuwa la matumaini. Hata hivyo, mambo yakawa magumu. Kuanzia timu kujiondoa hadi changamoto ya tarehe za mechi, CHAN 2025 huenda ikafanyika chini ya kivuli cha sintofahamu duniani.

CHAN ni nini na Kwa Nini Ni Muhimu

Ilianzishwa na Shirikisho la Soka Barani Afrika (CAF) mwaka 2009, CHAN ipo kwa ajili ya kuonyesha vipaji vya wachezaji wa ndani. Wachezaji wote wanaoshiriki lazima wawe wanacheza katika ligi ya nchi yao, yaani hawachezi katika ligi za kigeni au mashindano ya kimataifa.

Hili linaipa CHAN utambulisho na malengo ya kipekee, yakilenga kuinua mashindano ya ndani na kukuza vipaji vya nyumbani. FIFA inalenga kuboresha mtazamo kuhusu mashindano ya ndani na kuyatumia kama fursa ya maendeleo ya soka.

Kwa Nini/Nani Hakufuzu CHAN 2025?

Kati ya timu 54 za taifa barani Afrika, timu 16 ziliamua kutofuzu kwa CHAN 2025. Nchi kama Misri, Tunisia, Algeria, na Afrika Kusini pia hazitashiriki; lakini hizi si nchi zilizokataliwa kushiriki mashindano haya – bali ziliamua kutopeleka vikosi vyao.

Aidha, nchi kama Gabon, Gambia, Zimbabwe, Eritrea, na Somalia zimeamua kujiondoa – aidha kwa sababu mashirikisho yao yanaona huu si wakati sahihi kutokana na juhudi zao, au yanaona huu si wakati sahihi kutokana na ukosefu wa juhudi.

Lyes Ghariani, makamu wa rais wa klabu kubwa ya Tunisia, Espérance, aliweka wazi vizuri zaidi: “Tusingeweza kucheza… CHAN inahusisha kusimamisha ligi kwa angalau mwezi mmoja na hivyo kusogeza mbele mwisho wa msimu.”

Mashindano Yasiyo na Thamani Tena?

CHAN inazidi kuonekana kama mashindano ya “daraja la chini.” Kufikia mwaka 2023, ratiba ya soka ikiwa tayari imejaa mno, CHAN imekuwa kama mzigo wa ziada. Kwa mashirikisho makubwa, mashindano haya hayazungumzwi tena na hayapewi kipaumbele.

Kwa mfano, Algeria ilitangaza rasmi kwamba haitashiriki. Shirikisho rasmi la soka nchini humo, FAF, lilitoa tamko kwamba litaelekeza rasilimali zake katika maendeleo ya timu za vijana, na hivyo halitashiriki katika CHAN.

Upeo Mdogo wa Vyombo vya Habari na Ukosefu wa Uonekano

Moja ya matatizo makubwa ya CHAN ni ukosefu wa watazamaji. Hii ndiyo sababu majukwaa kama BeIN Sports hayajavutiwa sana na idadi kubwa ya watazamaji. CAF ilirusha moja kwa moja mashindano ya mwisho kupitia YouTube tu, na hata hivyo, hakukuwa na mwitikio mkubwa.

Ni changamoto kubwa pale ambapo hakuna uuzaji wa kutosha wa mashindano haya kuvutia wadhamini; viwanja vinajaa viti vitupu kuliko mashabiki. Wakati hakuna anayezitazama mechi, watu huamua kuepuka usumbufu wa kujali.

Mashindano Mbadala kwa Mataifa Madogo ya Soka

CHAN bado ina maana kwa mataifa madogo ya soka. Nchi ambazo mara nyingi hushindwa kufuzu kwa AFCON au Kombe la Dunia hushiriki CHAN na kuyaona kama mashindano halisi ya kimataifa.

Kwa mujibu wa Nicolas Dupuis, kocha wa Sudan Kusini, “Kwa nchi kama Sudan Kusini, CHAN ni fursa halisi ya kushiriki katika mashindano ya kimataifa.”Kwa mataifa haya, CHAN si tu fursa – ni jukwaa la kuonyesha uwezo wao.

CHAN 2025 Ni Mwanzo wa AFCON 2027

Kenya, Uganda, na Tanzania ndio wenyeji wa CHAN 2025, na pia wanashirikiana kuwa wenyeji wa AFCON 2027. CHAN ya mwaka huu ni jaribio la maandalizi ya kiutendaji na miundombinu ya viwanja.

Uganda na Tanzania tayari zina angalau uwanja mmoja uliothibitishwa na CAF. Kenya bado inakarabati viwanja viwili: Moi International Sports Centre (wenye uwezo wa watu 60,000) na Uwanja wa Taifa wa Nyayo (wenye uwezo wa watu 30,000).

Kumekuwa na mazungumzo kuwa Kenya inaweza kupoteza nafasi yake ya kuwa mwenyeji iwapo ukarabati hautakamilika kwa wakati, huku Rwanda ikitajwa kama chaguo la dharura. Hata hivyo, Nicholas Musonye, mwenyekiti wa kamati ya maandalizi ya mashindano hayo, anasisitiza kuwa muda wa mwisho utafikiwa.

Je, CAF Itarekebisha Mfumo kwa Wakati?

CHAN ina mustakabali licha ya changamoto zilizopo. Hata hivyo, inahitaji kubadilisha njia yake ya uendeshaji. Wengi wanaamini kuwa kubadilisha sheria za kustahiki kwa wachezaji kwenye mashindano haya kutaleta manufaa. Kwa sasa, ni wachezaji wa ligi za ndani tu za nchi husika wanaoruhusiwa kushiriki.Marekebisho yaliyopendekezwa yalikuwa kuruhusu mchezaji yeyote kutoka ligi yoyote ya Afrika, bila kujali uraia, kushiriki.

Hili lilizingatiwa na CAF, lakini wakaliondoa miezi michache kabla ya CHAN 2025, jambo lililowavunja moyo wengi. “Ilikuwa wazo zuri,” alisema Dupuis kuhusu mabadiliko hayo ambayo hayakufanyika.

Je, CHAN Itaendelea?

CHAN 2025 huenda ikawa mara ya mwisho kufanyika. Ikiwa CAF haitazingatia kile kinachoendelea – kupungua kwa watazamaji, kutojaliwa na vyombo vya habari, na vikwazo kwa wachezaji wanaostahiki – mashindano haya yatafifia na hatimaye kutoweka kabisa.

Kupungua kwa idadi ya timu mwaka huu kunapaswa kuwa onyo. Mtu aliye katika nafasi ya uongozi, akiwa na upatikanaji wa rasilimali, anapaswa kuwa na uwezo wa kuleta mabadiliko na kuunda timu ya taifa itakayorejesha CHAN pale panapostahili.Iwe ni kwa kuongeza juhudi za kuitangaza CHAN, kupanua vigezo vya ustahiki kwa wachezaji, au kupanga ratiba ya mashindano kwa ufanisi zaidi – lazima hatua zichukuliwe.

Kwa sababu kama hatua hazitachukuliwa, CHAN haitapotea tu – huenda isifanyike tena kabisa.